Bu yazımızda 2018 Ocak ayında asgari ücret farkını almakla birlikte geçişten sonra asgari ücret farkını alamayan bir işçinin ücret farkını izah etmeye çalışacağız. İşçinin ifade ettiği üzere geçişten sonra maaşındaki düşüş miktarını hesaplamaya çalışacağız.
Konu gündeme geldiğinde bazı kurumlar Bakanlıktan görüş istemiştir. Çalışma Bakanlığı tarafından kurumlara verilen görüşün bir tanesi aşağıdadır.
Sayı: 984 259 87-045.02-E.5 90 752
Sayı Konu: ÜCRET ZAMMI
İlgi: 25.10.2018 tarihli ve 97457263-24885 sayılı yazı.
…. BELEDİYE BAŞKANLIĞUNA
İlgide kayıtlı yazınızdan 696 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında belediye şirketinizde sürekli işçi kadrosuna geçişi yapılan işçilerin ücretlerinde 01.01.2019 tarihinde gerçekleştirilecek olan artışta, asgari ücret artışının dikkate alınıp alınmayacağı konusunda tereddütte kalındığı anlaşılmış olup Bakanlığımız görev alanı dahilinde incelenmiştir.
Bilindiği üzere; 696 sayılı KHK’nın 127’nci maddesi ile 375 sayılı KHK’ya eklenen geçici 23’üncü ve 24’üncü maddeleri ile sürekli işçi kadrolarına geçirilen işçilerin toplu iş sözleşmesinden yararlanma, işkolu tescillerinin belirlenmesi ile mali ve sosyal haklara ilişkin şartlar Yüksek Hakem Kurulunca belirlenmiş ve Bakanlığımızca 12/04/2018 tarihinde ilan edilmiştir.
Bakanlığımızca ilan olunan hükümlerde ücrete ilişkin olarak, “İşçilerin 01.01.2018 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren yüzde 4 oranında zam yapılmıştır. Ancak bu dönemde verilmiş bir ücret zammı varsa yüzde 4 ’ten mahsup edilir.” düzenlemesi yer almaktadır. Bu bağlamda, işlem yapılırken öncelikle kapsamdaki işçinin 01.01.2018 tarihinde alacağı ücretin belirlenmesi ve bu ücret üzerinden Bakanlığımızca ilan edilen hükümlerin uygulanması sonrasında 30.06.2018 tarihinde almakta olduğu çıplak ücretlerine 01.07.2018 tarihinden itibaren yüzde 4 zam yapılmış olması gerekmektedir. 2019 yılına ilişkin olarak yine ilan edilen hükümlerde 696 Sayılı KHK kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçişi yapılan işçilerin 01.01.2019 tarihinde almakta oldukları çıplak ücretlerine yüzde 4 zam yapılacağı kararlaştırılmıştır.
Diğer taraftan, 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 24 üncü maddesi 3 üncü fıkrasında; şirketlerde işçi statüsüne geçirilenlerden, geçiş işlemi yapılırken mevcut işyerinin girdiği işkolunda kurulu işyerinden bildirilenlerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu madde kapsamındaki şirketlerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin bitimine kadar bu toplu iş sözleşmesinin uygulanması suretiyle oluşan ücret ile diğer mali ve sosyal haklardan fazla olamayacağı düzenlenmiştir.
Bu çerçevede, ilgili hükümler göz önünde bulundurulduğunda, Yüksek Hakem Kurulunca kararlaştırılan hükümlerde sürekli işçilerin 01.01.2018 tarihindeki ücretlerinin esas olduğu, asgari ücretle olan bağlarının koptuğu ve ücret ile diğer mali ve sosyal haklarının 30.06.2020 tarihine kadar bu hükümler çerçevesinde belirleneceği düşünülmektedir.
Diğer taraftan, YHK hükümleri dışında sürekli işçilerin ücretlerinde gerçekleşebilecek artışlar Bakanlığımızın takdir yetkisinde bulunmamaktadır.
Bilgilerinizi rica ederim.
Sözkonusu görüş sonrasında da Belediyelerde 2 farklı uygulama yapıldığını görmekteyiz.
2019 Yılının Ocak ayında Yüzde fazla uygulamayan kurumlar.
2019 Yılının Ocak ayında Yüzde fazla uygulayan kurumlar.
Her iki durumu kıyaslayalım.
2019 Yılının Ocak ayında Yüzde fazla uygulamayan belediyeler.
Öncelikle ifade etmek gerekir ki belediyelerde 2018 Ocak itibari ile aldığı ücret “ASGARİ ÜCRET” olan işçiler için hiçbir şey değişmedi. Zira onlar her zaman Güncel Asgari Ücret üzerinden haklarını almaktadırlar. Yapılan hesaplara göre 2018 Ocak ayında Brüt Asgari Ücretin Yüzde 1’den 16’ya kadar fazlasını alan işçiler 2019 Ocak itibari ile ASGARİ ÜCRET almaya başladılar. Bu nedenle kıyaslama için 2018 Ocak ayında yüzde 100 fazlası alan işçini değerlendireli.
TABLO 1
2018 YILI OCAK AYI ( TİS HARİÇ)
2018 Yılı
yüzde fazlası
Güncel Ücret
Günlük Çıplak Ücret
2029,5
100
4059
135,3
2018 Ocak Aynında Yüzde 4 zam almaya devam edilmesi durumunda (İlk 6 ay)
2018
Ocak Ayı
Günlük
Brüt Ücret
İlk 6 ay
Günlük
yüzde 4 Zam
İlk 6 Ay
Zamlı
Günlük
Ücret
Genel Tatil
Çalışma
Ücreti
(TİS)
Hafta Tatil
Çalışma
Ücreti
(TİS)
Fazla
Mesai
Çalışma
Ücreti
(TİS)
Gece
Çalışma
Zammı
(TİS)
135,30
5,41
140,71
422,14
281,42
28,86
1,80
2019 Temmuz Aynında Yüzde 4 zam almaya devam edilmesi durumunda (İkinci 6 ay)
2018
Temmuz Ayı Günlük Ücret
İkinci 6 ay Günlük
yüzde 4 Zam
İkinci
6 Ay
Zamlı
Günlük Ücret
Genel Tatil
Çalışma
Ücreti
(TİS)
Hafta Tatil
Çalışma
Ücreti (TİS)
Fazla Mesai
Çalışma
Ücreti (TİS)
Gece Çalışma
Zammı (TİS)
140,71
5,63
146,34
439,02
292,68
30,02
1,88
2018 yılında asgari Ücretin yüzde 100 fazlasını (4059,00 TL) alan bir işçi 2019 Ocak ayında günlük yevmiyesi 146,34 TL, olmuştur.
2019 Ocak ayında ayrıca 2018 Aralık ayındaki “Zamlı Ücretine” Yüzde 4 Zam yapılmıştır. Bu durumda 2019 yılı ilk 6 ay zarfında uygulanacak “Zamlı Günlük Ücreti”, Genel Tatil Ücreti, Hafta Tatili ücreti, Fazla Çalışma Ücreti ve Gece Çalışma Zammı hesaplanmıştır.
İşçinin 2019 Temmuz ayında ise 2019 Haziran ayındaki “Zamlı Ücretine” yüzde 4 Zam yapılmıştır. Bu durumda 2019 yılında uygulanacak “Zamlı Günlük Ücreti”, Genel Tatil Ücreti, Hafta Tatili ücreti, Fazla Çalışma Ücreti ve Gece Çalışma Zammı hesaplanmıştır. İkinci örneğimize geçelim
2) 2019 Yılının Ocak ayında Yüzde fazla uygulayan belediyeler.
2019 Yılında Brüt asgari Ücret üzerinden yüzde fazlaları veren kurumlarda işçiler daha önce alt işveren altında çalışır gibi ücretleri güncellenmekte olup ilave olarak yüzde 4 zam almaktadır.
TABLO 2
2018 YILI OCAK AYI ( TİS HARİÇ)
2018 YılI
yüzde fazlası
Güncel Ücret
Günlük Çıplak Ücret
2029,5
100
4059
135,3
2019 yılında Asgari Ücret Farkının yansıtılması durumunda (İlk 6 Ay)
2019
Ocak Ayı
Günlük
Ücret
İlk 6 ay
Günlük
yüzde 4 Zam
İlk 6 Ay
Zamlı
Günlük
Ücret
Genel Tatil
Çalışma
Ücreti
(TİS)
Hafta Tatil
Çalışma
Ücreti
(TİS)
Fazla
Mesai
Çalışma
Ücreti
(TİS)
Gece
Çalışma
Zammı
(TİS)
170,56
6,82
177,38
532,15
354,76
36,39
2,37
2019 yılında Asgari Ücret Farkının yansıtılması durumunda (İkinci 6 Ay)
2019
Ocak Ayı Günlük
Ücret
İkinci 6 ay Günlük
yüzde 4 Zam
İkinci 6 Ay
Zamlı
Günlük Ücret
Genel Tatil
Çalışma
Ücreti
(TİS)
Hafta Tatil
Çalışma
Ücreti (TİS)
Fazla Mesai
Çalışma Ücreti
(TİS)
Gece Çalışma
Zammı (TİS)
177,38
7,10
184,48
553,43
368,96
37,84
2,46
2018 yılında asgari Ücretin yüzde 100 fazlasını (4059,00 TL) alan bir işçi 2018 Aralık ayında günlük yevmiyesi 146,34 TL, olmuştur. 2019 Ocak ayında asgari ücret zammı ile birlikte günlük çıplak ücret 170,56 TL olmuştur. Bu ücrete ilk 6 ay ve ikinci 6 ay yüzde 4 zam yapılmış ve tabloda gösterilmiştir. “Zamlı Günlük Ücreti”, Genel Tatil Ücreti, Hafta Tatili ücreti, Fazla Çalışma Ücreti ve Gece Çalışma Zammı hesaplanmıştır.
Asgari Ücret farkı alan ve almayan işçiler arasındaki Ücret Fakları?
Tablo3’de ilk 6 ay ve ikinci 6 aylık dönemler için
Çıplak Ücret farkı, Günlük yüzde 4 Zam farkı, Günlük Zamlı Ücret Farkı, Hafta ve Genel Tatil Çalışma Farkı, Gece Çalışma Zam farkı görünmektedir.
TABLO 3
İLK 6 AY ÜCRET FARKLARI
Günlük Ücret Farkı
İlk 6 ay Günlük
yüzde 4
ZAM FARKI
İlk 6 Ay
Zamlı
Günlük
Ücret Farkı
Genel Tatil
Çalışma
Ücret Farkı
Hafta Tatil
Çalışma
Ücret Farkı
Fazla Mesai Çalışma
Ücret Farkı
Gece
Çalışma
Zam Farkı
35,26
1,41
36,67
110,01
73,34
7,52
0,56
iKİNCİ 6 AY ÜCRET FARKLARI
Günlük Ücret Farkı
İkinci 6 ay Günlük
yüzde 4
ZAM FARKI
İkinci 6 Ay
Zamlı Günlük
Ücret Farkı
Genel Tatil
Çalışma
Ücret Farkı
Hafta Tatil
Çalışma
Ücret Farkı
Fazla Mesai
Çalışma Ücret Farkı
Gece Çalışma Zam Farkı
36,67
1,47
38,14
114,41
76,27
7,82
0,58
Not: Hesaplamalar timsalidir..
İşçinin İlk 6 ayda Günlük Yevmiyesi 35,26 TL, Aylık Ücreti ise 1057,80 TL daha düşüktür.
İşçinin İlk 6 ayda 110,01 TL Genel Tatil Ücreti daha düşüktür.
İşçinin ikinci 6 ayda Günlük Yevmiyesi 36,67 TL, Aylık Ücreti ise 1100,10 TL daha düşüktür.
İşçinin ikinci 6 ayda 114,41 TL Genel Tatil Ücreti daha düşüktür.
Şayet İşçiler Alt İşveren Altında çalışmaya devam etmiş olsalardı (Örnekteki işçi) yaklaşık 1000 TL daha fazla almış olacaktı.
Yapılan örnek üzerinden de görüleceği üzere “sadece ilk yıl için Asgari Ücret Farkının yansıtılmamasının”ücretler üzerinde ciddi farklar ortaya çıkardığını nettir.
Belediye İşçilerine "Asgari Ücret farkı Verilmemesi durumunda neler olur?
Asgari Ücret farkının işçilere yansıtılmamasının 3 yıl daha devam etmesi durumunda ücretlerin nereye gideceği ile ilgili bir hesaplama yaptığımızda şunu görük.
1) 2018 Yılında Yüzde 1-16 arasındaki fazla alanlar, 2019 Yılında "Asgari Ücret" Ücret almaya başladılar
2) 2018 Yılında Yüzde 16-30 arasında fazla alanlar 2020 Yılında "Asgari Ücret" almaya başlamaları muhtemel
3) 2018 Yılında Yüzde 30-45 arasında fazla alanlar 2021 Yılında "Asgari Ücret" almaya başlamaları muhtemel
4) 2018 Yılında Yüzde 45-60 arasında fazla alanlar 2022 Yılında "Asgari Ücret" almaya başlamaları muhtemel
Özetle, asgari ücret farklarının verilmemesi durumunda yukarıdaki tablo ile karşı karşıya kalınır... (2018 yılında Yüzde 1-15 arasında fazla alanların 2019 yılında asgari ücret almaları gibi, diğer yıllarda da işçilerin ücretleri asgari ücrete doğru gelmiş olur.
İşçilerin eğitim durumlarına göre aldıkları ücretler arasındaki farklar ortadan kalkmış olur. İlk- Ortaokul ve Lise mezunları arasında ücret farkı kapanır.
İnşaat teknikeri ile inşaat mühendisi arasındaki ücret farkı kapanmaya başlar...
Ücret dengesi bozuluğunda da iş barışı bozulur...
SONUÇ VE DİĞER SORULAR:
Yukarıdaki tablo birçok belediye tarafından bilindiği için bazı belediyeler bu durumdaki işçilere, “Enflasyon farkı” adı altında bir ödeme yapma gereği duymuşlardır.
Şayet Asgari Ücret farkı verilmiş olsaydı, böyle bir ödemeye gerek kalacak mıydı?
Belediyelerin, sözleşme kapsamında çalıştırdıkları belediye şirketi işçilerine Enfyasyon Farkı verme yetkisi var mıdır?
Belediyeler enflasyon farkı vermek istediklerinde işçilerin hepsine aynı ücret mi vermeleri gerekir?
Mevcut durum 01.04.2018 öncesinde olduğunda Belediyeler Alt İşveren işçilerine Enflasyon farkı verdiler mi?
Belediyelerin vermeyi düşündüğü enflasyon farkı için 11608 Sayılı Bakanlar kurulu kararındaki bütçenin yüzde 30 -yüzde 40 limitleri hesaplamalarda dikkate alındı mı?
KRİTİK SORU: 5 yıldır (Üst İşverenin hizmetlerinde çalışan) Alt işveren ile üst işveren arasındaki ihale sözleşmede çalışan ve bireysel iş sözleşmesinde Brüt Asgari Ücretin Yüzde 100 fazlasını alan işçinin almış olduğu Yüzde Fazla Ücret KAZANILMIŞ hak mıdır?
Benzer bir durum "özel sektörde" olması durumunda, "üst işveren" işçilerin iş sözleşmelerini yeniden imzalayarak "ÜCRET'" maddesini revize edebilir miydi?
Bu konulara da ışık tutmak için daha sonra tekrar görüşmek üzere...
Rıza KARAMAN
Araştırmacı-Yazar (Araştırmadan Yazmaz)
kamuiscisi.net