Fil Adam” olarak da bilinen Joseph Merrick'in hikayesi bir korku filminden fırlamış gibi geliyor. Güzel ve sağlıklı bir erkek çocuğu olan yeni bir ebeveyn olduğunuzu hayal edin. Şimdi, beş yaşındayken çocuğunuzun görünümünün beklenmedik şekillerde değişmeye başladığını hayal edin.
Bir zamanlar mükemmel olan dudakları şişiyor. Pembe derisi kalınlaşıyor ve hastalıklı bir gri renk tonuna dönüşüyor. Alnından gizemli bir yumru çıkıyor. Boynunun arkasından bir torba et fışkırıyor.
Her iki ayak da anormal derecede büyüyor. Sağ kolu giderek deforme oluyor ve budaklı hale geliyor, hala normal olan sol kolu ise dünyanın bir canavar olarak algılayacağı şeye dönüştüğünü gösteriyor.
Joseph Merrick adındaki genç bir İngiliz çocuğunun, "Fil Adam" olarak bilinen 19. yüzyıl ucube gösterisi sanatçısına dönüşmesi tam olarak budur.
Joseph Merrick'in Erken Yaşamı
Bazı durumlarda yanlışlıkla John Merrick olarak anılan Joseph Carey Merrick, 1862'de İngiltere'nin Leicester kentinde doğdu. 1866'ya gelindiğinde alışılmadık görünümü kendini göstermeye başladı, ancak tıbbi olarak kimse durumuna neyin sebep olduğunu anlamadı. Saçı ve kemikleri üzerinde yapılan DNA testleri sonuçsuz kaldığı için bugün bile kesin durumu gizemli kalıyor.
Annesi, tıbbi rehberlik olmadan, hamileliği sırasında bir fuara gittiği sırada yaşadığı bir olayı hatırlayarak kendi sonuçlarına vardı.
Asi bir insan kalabalığı onu yaklaşan hayvan geçit törenine itti. Bir fil şaha kalktı ve kısa süreliğine ayaklar altında kaldı, iki hayatı boyunca korkmuştu. Bu hikayeyi genç Joseph'e anlattı ve bu olayın onun şekil bozukluklarına ve bunlardan kaynaklanan acıya neden olduğunu açıkladı.
Alışılmadık şekil bozukluklarına ek olarak, çocukluğunda kalçasını da yaraladı ve ardından gelen bir enfeksiyon onu kalıcı olarak topal hale getirdi, bu yüzden yürümesine yardımcı olmak için baston kullandı.
Yakın olduğu annesi, henüz 11 yaşındayken zatürreden öldü. Trajik bir şekilde, tüm diğer sorunlarının arasında bile onun ölümünü "hayatımın en büyük talihsizliği" olarak nitelendirdi .
Bu sıralarda okulu bıraktı. Merrick'in başkalarının onun görünüşüyle dalga geçmesinden duyduğu acı ve şimdi annesinin yokluğu dayanılmayacak kadar fazlaydı. Peki kendi yüzüne "...kimsenin tarif edemeyeceği bir manzara" diyen bir çocuk, bu kadar acımasız bir dünyada nasıl hayatta kalacaktı?
Merrick Ailesi Tarafından Reddedildi ve Yardım Aramaya Başladı
Sanki Joseph Merrick'in hayatı yeterince melankolik değilmiş gibi, çok geçmeden kendi "kötü üvey annesiyle" karşılaştı. Annesinin ölümünden sadece 18 ay sonra geldi.
Merrick daha sonra şöyle yazdı : "O, hayatımı mükemmel bir sefalet haline getirmenin aracıydı." Babası da sevgisini geri çekerek çocuğu esasen yalnız bıraktı. Kaçmayı bile başaramadı. Birkaç kez denediğinde babası onu hemen geri getirdi.
Üvey annesi, eğer okulda değilse eve gelir getirmesi gerektiğini talep ediyordu. Merrick 13 yaşındayken bir puro sarma dükkanında çalışıyordu. Orada üç yıl çalıştı, ancak giderek kötüleşen el deformitesi el becerisini sınırladı ve işi giderek zorlaştırdı.
Artık 16 yaşında olan ve işsiz olan Joseph Merrick, gün boyunca iş aramak için sokaklarda dolaşıyor. Öğle yemeği için gün içinde eve döndüğünde üvey annesi, aldığı yarım yemeğin kazandığından daha fazla olduğunu söyleyerek onunla alay ediyordu.
Merrick daha sonra babasının dükkanından kapı kapı mal satmaya çalıştı ama çarpık yüzü konuşmasını anlaşılmaz hale getirdi. Görünüşü çoğu insanı kapılarını açmaktan alıkoyacak kadar korkutmuştu. Sonunda bir gün hayal kırıklığına uğramış babası onu şiddetli bir şekilde dövdü ve Merrick evi tamamen terk etti.
Merrick'in amcası, yeğeninin evsiz olduğunu duydu ve onu yanına aldı. Bu süre zarfında, yanlışlıkla toplum için bir tehdit olarak görüldüğü için Merrick'in seyyar satıcılık ruhsatı iptal edildi. İki yıl sonra amcasının artık ona destek olmaya gücü yetmedi.
Şimdi 17 yaşında olan çocuk, Leicester Union Workhouse'a gitti. Orada Joseph Merrick, yaşları 16 ile 60 arasında olan diğer erkeklerle dört yıl geçirdi. Bundan nefret ediyordu ve tek kaçışının, şekil bozukluğunu bir yenilik olarak satmak olabileceğini fark etti.
“Fil Adam” Freak Show Kariyerine Başlıyor
Joseph Merrick yerel mal sahibi Sam Torr'a yazdı. Ziyaretin ardından Torr, Merrick'i gezi amaçlı turneye çıkarmayı kabul etti. Ona bir yönetim ekibi sağladı ve 1884'te "yarı insan, yarı fil" olarak ilan edilerek "ucube gösteri" kariyerine başladı.
Leicester, Nottingham ve Londra'yı gezdi. Aynı yıl Merrick, insani tuhaflıklar sergileyen Doğu Londralı bir mağaza sahibi olan Tom Norman'ın onu işe almasıyla yönetimi değiştirdi.
Norman'la birlikte kendisine mahremiyet sağlaması için perdeli demir bir yatak verildi ve boş bir dükkanın arka tarafında sergilendi. Merrick'in nasıl uyuduğunu (oturarak, bacakları yukarı çekilmiş ve kafalık olarak kullanılmış) görünce Norman, Merrick'in yatarak uyuyamayacağını fark etti. Kocaman kafasının ağırlığı boynunu ezebilirdi.
Norman dışarıda durdu ve doğal şovmenliğini kullanarak insanları Joseph Merrick'i görmeleri için mağazaya yönlendirdi. Heyecanlı kalabalığa, Fil Adam'ın "sizi korkutmak için değil, aydınlatmak için burada olduğuna" dair güvence verdi.
Gösteri orta derecede başarılıydı. Joseph Merrick bir gün kendi evini satın alma umuduyla kârdan payını bir kenara bıraktı.
Norman'ın dükkanı, Dr. Frederick Treves'in çalıştığı Londra Hastanesi'nin hemen karşısındaydı. Merak eden Treves, mağaza açılmadan önce randevu alarak Merrick'i görmeye gitti. Gördüklerinden dehşete düşen ama ilgisini çeken Treves, "Fil Adam"ı muayene için hastaneye götürüp götüremeyeceğini sordu.
Treves daha sonra “En ilginç şey kafasıydı. Çok ama çok büyüktü; içinde bir sürü kitap bulunan kocaman bir çanta gibiydi.” diye yazdı.
Birkaç ziyaret sırasında Treves bazı notlar ve ölçümler aldı. Sonunda Merrick bilim adına dürtülmekten ve dürtülmekten yoruldu. Treves, Merrick'e arama kartını verdi ve onu yoluna gönderdi.
Ancak o sıralarda "ucube gösteriler" gözden düşüyordu. Polis, ahlak ve edep kaygıları nedeniyle mağazaları kapattı.
Merrick sonunda para kazanmaya başladığında, daha yumuşak yasalar bulma umuduyla Leicester'daki yöneticileri tarafından kıta Avrupası'na gönderildi. Belçika'da yeni bölge müdürü Merrick'in tüm parasını çaldı ve onu terk etti.
Joseph Merrick'in Sonraki Kariyeri ve Hayatı
Garip bir yerde mahsur kalan Joseph Merrick ne yapacağını bilmiyordu. Sonunda Essex'teki Harwich'e giden bir gemiye bindi. Daha sonra Londra'ya giden bir trene bindi; bedeni kırık, meteliksiz bir adam.
1886'da Londra'nın Liverpool istasyonuna bitkin ve hâlâ evsiz bir halde geldi ve Leicester'a dönerken yabancılardan yardım istedi. Polis, darmadağınık adamın etrafında toplanan kalabalığı görünce onu gözaltına aldı.
Merrick'in sahip olduğu tek olası eşyalardan biri Dr. Treves'in kartıydı. Polis onu aradı ve Treves, Merrick'i hemen alıp hastaneye götürdü ve yıkanıp beslenmesini sağladı.
Treves tarafından yapılan başka bir incelemenin ardından Merrick'in de kalp rahatsızlığından muzdarip olduğunu belirledi. 24 yaşındaki çocuğun, bozulan vücudunda muhtemelen sadece birkaç yıllık ömrü kaldığı sonucuna vardı.
Hastane komitesi başkanı daha sonra The Times'da bir başyazı yazdı ve halktan Joseph Merrick'in nerede kalabileceğine dair öneriler istedi. Fil Adam'ın bakımı için çok sayıda bağış aldı. Londra hastanesinin artık Merrick'in hayatının geri kalanında bakımını sağlayacak parası vardı.
Joseph Merrick, "Fil Adam", 1889'da. Bir sonraki yıl henüz 27 yaşındayken ölecekti.
Hastane bodrumunda iki bitişik oda onun için özel olarak uyarlandı. Avluya giriş imkanı vardı ve ona görünüşünü hatırlatacak aynalar yoktu. Hastanede geçirdiği son dört yıl boyunca hayatından daha önce hiç olmadığı kadar keyif aldı.
Treves onu neredeyse her gün ziyaret etti ve konuşma bozukluğuna alıştı. Başlangıçta Fil Adam'ın "embesil" olduğunu varsaymasına rağmen, Merrick'in zekasının tamamen normal olduğunu fark etti. Merrick, varlığını dolduran adaletsizliğin tamamen farkında olmasına rağmen, tiksintiyle ondan uzaklaşan dünyaya karşı çok az kötü niyet besliyordu.
Şu ana kadar Merrick, onu görünce korkmayan bir kadına hiç rastlamamıştı. Treves hayatındaki tek kadının annesi olduğunu biliyordu.
Bunun üzerine doktor onun için Leila Maturin adında genç ve çekici bir kadınla bir görüşme ayarladı. Treves durumu özetledi ve ona Merrick'in deformiteleri hakkında bilgi verdi. Toplantı Merrick'i anında duygusallaştırdı. İlk kez bir kadın ona gülümsedi ya da elini sıktı.
Son yıllarında sıradan bir hayata benzemesine rağmen Merrick'in sağlığı giderek kötüleşti. Yüzündeki ve kafasının tamamındaki deformasyonlar artmaya devam etti. Bir hastane çalışanı onu 11 Nisan 1890'da henüz 27 yaşındayken yatağında ölü buldu.
Ancak otopsi şaşırtıcı bir ölüm nedenini ortaya çıkardı. Joseph Merrick çoğumuzun hafife aldığı bir şeyi yaparken öldü. Asfiksiden öldü ve yatarak uyumaya çalıştığı için boynu çıkıktı.
Fil Adamın Mezarının Aranması
Merrick'in ölümünden sonra Dr. Treves, birlikte geçirdikleri zamanlar hakkında, yanlışlıkla ona "John Merrick" adını verdiği Fil Adam ve Diğer Anılar başlıklı bir anı yazdı . BBC'nin haberine göre Merrick'in iskeleti bilimsel bir örnek olarak Royal London Hastanesi'nde muhafaza edildi.
Ancak Merrick'in yumuşak dokusu başka bir yere gömülmüştü. 2019 yılına kadar kimse bu kalıntıların tam olarak nerede olduğunu bilmiyordu.
Joseph: Fil Adamın Hayatı, Zamanları ve Yerleri kitabının yazarı Jo Vigor-Mungovin , cenazesinin yerini Londra Şehri Mezarlığı ve Krematoryum'da isimsiz bir mezar olarak bulduğunu iddia etti .
O dönemde mezarlıkların çokluğu nedeniyle Merrick'in yumuşak dokusunun gömüldüğüne dair hikayenin henüz kanıtlanmadığını söyledi.
Vigor-Mungovin, "Bana bu konu sorulduğunda, 'Muhtemelen Karındeşen kurbanlarıyla aynı yere gitti' dedim, çünkü onlar aynı bölgede öldüler" dedi. Araştırmasının süresini daraltarak Londra Şehri Mezarlığı ve Krematoryum kayıtlarına biraz göz atmaya başladı.
"Ölüm zamanı civarında sekiz haftalık bir süre içinde arama yapmaya karar verdim ve orada, ikinci sayfada Joseph Merrick vardı" diye anlattı.
Şüpheli bölgede gömülü olan kalıntılar üzerinde herhangi bir test yapılmamış olsa da kitabı için Merrick'in hayatı hakkında kapsamlı araştırma yapan yazar, buranın İngiltere'deki Fil Adam'ın mezarı olduğundan “%99 emin”.
Mezarlık kayıtlarının merhumun ikametgahının Merrick'in hayatının son yıllarını geçirdiği yer olan Londra Hastanesi olduğunu gösterdiği ve merhumun yaşının Merrick'in öldüğü zamanki yaşıyla hemen hemen aynı olduğu göz önüne alındığında.
Ayrıntılı kayıtlarda ayrıca Merrick'in ölümüyle ilgili soruşturmayı yürüten tıp çalışanı olan Wynne Baxter'ın da adli tabip olduğu belirtiliyor. Cenaze Merrick'in ölümünden 13 gün sonrasına tarihleniyor.
Vigor-Mungovin, "Her şey uyuyor, tesadüf olamayacak kadar fazla" dedi. Yetkililer, keşfedilen mezarı işaretlemek için küçük bir plaket yapılabileceğini ve Vigor-Mungovin'in, Merrick'in memleketi Leicester'da bir anıtın da yapılabileceğini umduğunu söyledi.
Ancak bir anıt inşa edilse de edilmese de dünyanın Joseph Merrick'in kısa yaşamının tuhaf ve trajik öyküsünü unutması pek olası değil.
Kamu Ajans Yaşam Haberleri